Sposoby na ograniczenie kosztów opłaty mocowej

Dlaczego opłata mocowa rośnie i kogo dotknie najbardziej

Opłata mocowa jest elementem finansowania tzw. rynku mocy – czyli utrzymywania rezerw mocy w krajowym systemie energetycznym. Ma zapewnić dostępność elektrowni w okresach zwiększonego zapotrzebowania. W praktyce obciąża przede wszystkim firmy, szczególnie te, które zużywają najwięcej energii w godzinach dziennych.

Od przyszłego roku:

• opłata dla firm wzrośnie o ponad 50%,
  
  
• dla przedsiębiorstw produkcyjnych i magazynowych może to oznaczać wzrost kosztów nawet o kilkadziesiąt tysięcy złotych rocznie,
  
  
• firmy pracujące w systemie jednozmianowym, szczególnie w godzinach 7–22, odczują podwyżkę najmocniej.
  
  

Przykład:
Firma zużywająca 300 MWh rocznie może zapłacić o 10–18 tys. zł więcej wyłącznie z tytułu wzrostu opłaty mocowej, jeśli nie podejmie żadnych działań optymalizacyjnych.

Energia bierna – ukryty koszt, który często rośnie niezauważenie

Drugim dużym elementem jest energia bierna (pojemnościowa lub indukcyjna). Operator nalicza ją, gdy odbiornik pobiera energię, która nie wykonuje pracy użytecznej, lecz obciąża sieć.

Do najczęstszych winowajców należą:

• silniki elektryczne,
  
  
• sprężarki,
  
  
• klimatyzacja przemysłowa,
  
  
• linie produkcyjne z dużą liczbą zasilaczy impulsowych,
  
  
• oświetlenie LED niskiej jakości.
  
  

Jeżeli współczynnik mocy (cos φ) spada poniżej wartości wymaganych przez operatora, firma zaczyna płacić wysokie kary.

W magazynie przeładunkowym o mocy umownej 80 kW, który nie posiadał kompensatora mocy biernej, naliczano miesięcznie 1200–1800 zł za energię bierną pojemnościową. Po zainstalowaniu automatycznego układu kompensacji koszty spadły do kilkunastu złotych miesięcznie.

Przesunięcie części pracy poza godziny szczytu

Jednym z najprostszych sposobów ograniczenia opłaty mocowej jest przesunięcie prac energochłonnych poza godziny 7–22. Dotyczy to:

• ładowania wózków widłowych,
  
  
• uruchamiania chłodni,
  
  
• pracy niektórych maszyn,
  
  
• podgrzewaczy, nagrzewnic, kompresorów.
  
  

Dla firm, które mają taką możliwość, nawet częściowe przesunięcie czasowe może obniżyć koszty.

Przykład:
W firmie produkcyjnej ładowanie floty 10 wózków widłowych dziennie przeniesiono na godziny 23–5. Roczna oszczędność na samej opłacie mocowej przekroczyła 6000 zł, mimo że zużycie energii nie zmieniło się ani o 1 kWh.

Instalacja kompensatora mocy biernej

To najbardziej efektywna metoda ograniczenia kosztów energii biernej. Układ kompensacji automatycznie stabilizuje współczynnik mocy, eliminując kary.

Korzyści:

• redukcja kosztów energii biernej do poziomu 5–20 zł miesięcznie,
  
  
• poprawa jakości zasilania maszyn,
  
  
• zmniejszenie ryzyka awarii transformatorów i kabli,
  
  
• możliwość zwiększenia mocy dostępnej na istniejącej umowie.
  
  

W firmie meblarskiej, która przez lata płaciła 800–1500 zł miesięcznie za energię bierną indukcyjną, kompensator o wartości 11 tys. zł zwrócił się po siedmiu miesiącach.

Audyt energetyczny i zmiana taryfy

Firmy często działają na taryfach niedopasowanych do realnego profilu pracy. Audyt może ujawnić:

• czy taryfa jednotaryfowa ma sens,
  
  
• czy dwustrefowe rozliczenie przyniesie oszczędności,
  
  
• czy moc umowna nie jest zbyt wysoka lub zbyt niska.
  
  

Zbyt niska moc umowna powoduje kary za przekroczenia, natomiast zbyt wysoka zwiększa niepotrzebnie opłatę stałą.

Przykład:
Firma handlowa miała ustawioną moc umowną 60 kW, mimo że maksymalne obciążenie nigdy nie przekraczało 28 kW. Po korekcie mocy umownej rachunki miesięczne spadły o 1700 zł, a roczna oszczędność wyniosła ponad 20000 zł.

Modernizacja instalacji i jakości odbiorników

Niektóre urządzenia generują nadmierną ilość energii biernej lub obciążają sieć w nieprzewidywalny sposób. W praktyce najbardziej opłacalne działania to:

• wymiana starego oświetlenia LED na wersje przemysłowe z korekcją mocy,
  
  
• przegląd silników (zwłaszcza dużych i starszych),
  
  
• sprawdzenie stanu kabli i rozdzielnic,
  
  
• eliminacja układów o dużej pojemności (np. przepięciowych niskiej jakości).
  
  

W jednej z hurtowni budowlanych wymiana taniego oświetlenia LED na oprawy o wysokiej sprawności oraz poprawnym współczynniku mocy obniżyła opłaty za energię bierną o 60–70%, bez żadnej zmiany w ilości zużytej energii czynnej.

Współpraca z alternatywnym sprzedawcą lub agregatorem mocy

Niektóre firmy energetyczne oferują:

• analizy profilu zużycia,
  
  
• prognozy obciążeń,
  
  
• doradztwo taryfowe,
  
  
• wsparcie w ograniczeniu zużycia w godzinach szczytu.
  
  

Pojawiają się też pierwsi agregatorzy, którzy zmniejszają obciążenie systemu w imieniu firm, a przedsiębiorca otrzymuje wynagrodzenie za tzw. negawaty.

W dużych zakładach możliwość przesunięcia obciążenia o zaledwie 10–15 kW na żądanie operatora daje zwrot rzędu kilku tysięcy złotych rocznie, a jednocześnie wpływa na koszty opłaty mocowej.

Koniec

Zwiększająca się opłata mocowa i rosnące naliczenia za energię bierną to wyzwania, które będą coraz mocniej wpływały na budżety firm. Na szczęście większość działań ograniczających koszty można wdrożyć bezinwazyjnie – od przesunięcia pracy części urządzeń, przez zmianę taryfy, po inwestycje w kompensatory mocy. Wiele przedsiębiorstw odkrywa, że nawet drobne korekty harmonogramu lub struktury zużycia przynoszą roczne oszczędności liczone w tysiącach złotych. Warto przygotować firmę na wejście nowych stawek i z wyprzedzeniem wdrożyć rozwiązania, które zmniejszą wpływ zmian regulacyjnych na bieżącą działalność.